نویسنده: صلاح‌الدین سلطان
کلید سوم: سخنان نیکو
پس از خواندن این فصل انتظار می‌رود به صفات زیر دست یابید:
• به دست آوردن دوستی ها واجر وپاداش
• ریشه‌‌کن کردن خشم
• احساس راحتی و بهره‌مندی
• احساس پیشرفت
سخنان نیکو
عبارت است از برگزیدن بهترین و والاترین کلمات در ابراز محبت و بیان احساسات و دیدگاهها خطاب به طرف مقابل، همه وظیفه انسان این نیست که برای طرف مقابل هدیه‌ای بخرد یا همه وظایف خود را به طور کامل انجام دهد. بلکه زیبایی هدیه در سخنانی است که همراه با دادن آن ردّوبدل میشود و لذت غذا خوردن به آن است که زیباترین کلمات و سخنان آن را دربرگیرد.
شاهدی از قرآن کریم
خداوند می‌فرماید:
أَلَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاءِ[1]
«آیا مگر ندیدی که چگونه خداوند سخنان نیکو را به عنوان درخت نیکویی مثال میزد که اصل و ریشه آن ثابت و محکم و شاخه‌ها و فروع آن در آسمان [در حال رشد] است؟»
پیامبر(ص) فرموده است: «الکلمة الطیبة صدقة»: «سخن نیکو صدقه است.»
داستانهای واقعی
زیباترین شب در زندگی پیامبر(ص)
شبی پیامبر(ص) از عایشه پرسید: آیا به من اجازه میدهی امشب را به شب زندهداری بپردازیم؟ عایشه پاسخ داد: آری پدر و مادرم فدایت باد! من بودن در کنار تو را دوست دارم. و به هرآنچه تو دوست میداری عشق می‌ورزم.[2]
سخنی گمشده
زوجینی که در دو خانواده کاملاً متفاوت از نظر مادی و ادبی بزرگ شده بودند با هم به خارج از کشور سفر کردند. پدر و مادر مرد بیمار شدند ولی او به علت مشکلات اداری نتوانست به دیدار آنها برود. به همین دلیل عکس آن دو را بر روی دیوار یکی از اتاقها آویزان کرد. به همین علیت زن کاملاً عصبانی شد و به او گفت: از اینکه عکس آنها را در خانهام ببینم بیزارم. در نتیجه این اختلاف آن دو از هم جدا شدند و فرزندانشان میان پدر و مادر از هم جدا شده تقسیم شدند. اگر آن زن به عکس والدین همسرش توجه میکرد و میگفت: بیا با هم دعا کنیم تا خداوند آنها را شفا بدهد، بیتردید در قلب همسرش محبت و تقدیر بسیار فراوانی به وجود می‌آورد. اما گاهی جمله و حتی کلمهای میتواند عشق، پیوند زناشویی و سرنوشت فرزندان را کاملاً از بین ببرد و سیاه کند.
فحش و ناسزا و تنبیه بدنی زن در ملأ عام
بدترین روز زندگی زناشوییشان روز جمعه بود، به ویژه پس از آنکه مرد با صدای بلند اعلام میکرد که از نماز جمعه برگشته است. اما او باز میگشت و همسرش را میزد و به خاطر بیارزشترین و کم اهمیتترین مسأله او را به باد کتک میگرفت. زن که در دوران کودکی پدرش را از دست داده بود و برادری هم نداشت تا او را از شر دشنام و کتک همسرش رهایی دهد از رفتار همسرش فقط به خدا پناه میبرد. همچنان زن از این وضع رنج میبرد که همسرش با صدای بلند و به زبان عربی فصیح او را دشنام میداد و همانند قرائت نماز همه قواعد درشت یا رقیق خواندن حروف را مراعات میکرد و میگفت: «یا ابنة الکلب»: «ای سگزاده»، «یا حمارة»: «ای ماده الاغ»!
روزی آن زوج سوار ماشین عمومی شدند تا به مسافرت بروند. در وسط راه راننده ، ماشین را متوقف کرد و از همه مسافران خواست پیاده شوند و کرایهای دو برابر معمول بپردازند. بسیاری از آنها از این کار امتناع کردند و از او خواستند در گرفتن کرایه انصاف را رعایت کند. اما مردی که همواره همسرش را دشنام میداد و این کار برایش به عادت تبدیل شده بود با زبان عربی فصیح خطاب به راننده گفت: «یا حمار»: «ای الاغ» ناگهان راننده خشمگین شد و فریاد زد: آیا مرا با زبان عربی فصیح دشنام میدهی؟ به خدا قسم اولین کسی خواهی بود که تو را میزنم و بر سرش پرید و در حضور مردم او را زیر مشت و لگد گرفت. زن آن مرد در درونش بسیار خوشحال بود که خداوند کسی را فرستاد که انتقام او را از همسرش گرفت و او به خاطر حماقتش کتک خورد!
ابزارهای عملی برای تحقق کلید سخنان نیکو
• گفتن سخنان نیکو در ابتدای روز
• گفتن سخن نیکو در هر دیدار
• گفتن سخنان نیکو در هنگام تناول غذای جسم یا روح
• گفتن عبارات زیبا قبل از خارج شدن از منزل مانند:
«دلم برایت تنگ میشود. اگر چیزی لازم داری به من بگو برایت بیاورم.»
• سخنان نیکو در هنگام هر فعالیت
• سخنان نیکو در هنگام عصبانیت:
«خداوند از خطای همه درگذرد، خداوند تو را بیامرزد، خداوند تو را هدایت کند ... »
• بر زبان آوردن مطالب زیبا در هنگام سفر
• گفتن سخنان زیبا و پسندیده در هنگام بیماری فرد
• انتقال از سخنان زشت به نیک و به بهترین گفتار:
خداوند می‌فرماید:
قُلْ لِعِبَادِی یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ
(اسراء: 53)
«به بندگانم بگو بهترین سخنان را بر زبان بیاورند زیرا شیطان با گفتار زشت رابطه میان آنها را به هم می‌زند ... .»
بدانید که سخنان سنجیده و زیبا گنجی است، پس برای رسیدن به خوشبختی در هر دو دنیا به اندازه دلخواه از آن بهره گیرید.
ترک‌کردن عادات ناپسند و در پیش‌گرفتن عادات پسندیده
عادات ناپسند زیر را ترک کن عادتهای پسندیده زیر را در پیش بگیر
سکوت ملال‌آور سخنان شیرین
به ندرت گفتن سخنان زیبا و نیکو بسیار گفتن سخنان زیبا و نیکو
بی‌پروا سخن گفتن درباره هر موضوعی برگزیدن زیباترین سخنان
اصرار بر سخنان زشت و بر زبان راندن آن معذرت‌خواهی
هفته سخنان نیکو
10 کلمه یا عبارت زیبا را برای هفته سخنان زیبا انتخاب کن.
1 6
2 7
3 8
4 9
5 10
شایسته است همانگونه که هفته‌های خاصی را در طول سال برای مناسبت‌هایی مانند هفته ترافیک، هفته نظافت و ... تعیین شده‌اند، هفته‌ای هم برای سخنان زیبا و سنجیده انتخاب شود.
آسایش در پرتو باغهای محبت
قولی أحبک کی تزید وسامتی
فبغیر حبک لا أکون جمیلاً
بگو دوستت دارم تا زیباییهایم افزون شود که بدون محبت تو من زیبا نیستم.
قولی أحبک کی تصیر أصابعی
ذهباً و تصبح جبهتی قندیلا
بگو دوستت دارم تا انگشتانم به همانند طلا ارزشمند و چهره‌ام همچون قندیل درخشان شود.
قولی أحبک کی یتم تَحوّلی
فأصیر قمحاً أو أصیر نخیلاً
بگو دوستت دارم تا من تغییر پیدا کنم و به گندم یا نخل تبدیل شوم.
الآن قولیها و لا تتردّدی
بعض الهوَى لایقبل التأجیلا
همین الآن آن را بگو و تردید مکن زیرا برخی عشقها قابل تأخیر نیستند.
ملک أنا لو تصبحین حبیبتی
أغزو الشموس مراکبا و خیولاً
اگر تو معشوق من بشوی من فرشته‌ای خواهم بود که سوار بر مرکبها خورشید را فتح خواهم کرد.
کلید چهارم: سلامکردن
پس از خواندن این فصل انتظار می‌رود به صفات زیر دست یابید:
• سلامکردن به همگان که یکی از راههای ورود به بهشت است
• دوستی
• احساس اطمینان و راحتی
• گسترش لطف و مهربانی
کلید سلامکردن
منظور ما از این عنوان تلاش برای سلامکردن بر همگان از آغاز برخاستن از خواب تا لحظه به خواب رفتن مجدد در شب است تا سلام و خداحافظی، آغاز و پایان هر دیداری باشند.
شواهدی از قرآن و سنت نبوی
خداوند می‌فرماید:
إِذْ دَخَلُوا عَلَیْهِ فَقَالُوا سَلَامًا قَالَ سَلَامٌ[3]
«زمانی که آنها [فرشتگان] بر او [ابراهیم] سلام کردند. پاسخ داد: درود بر شما!»
پیامبر(ص) فرموده است:
«ألا أدلکم علی شیءٍ إذا فعلتموه تحاببتم: أفشوا السلام بینکم.»
«آیا شما را به چیزی راهنمایی کنم که هر گاه آن را انجام دهید محبت و دوستی میان شما ایجاد شود؟ پس آشکارا و به صورت همگانی به یکدیگر سلام کنید.»
صحیح مسلم به روایت از ابوهریره
داستانهای واقعی
طلاق پس از گرفتن مدرک دکترا
زنی در روز دوم پایان مرحله دکترای همسرش با من تماس گرفت و گفت: امروز می‌خواهم طلاق بگیرم. زیرا همسرم همه توجه و اهتمامش را به تحصیل و درسش می‌دهد و حتی از یک بار سلام کردن به من در طول روز دریغ می‌کند و حتی از محل کار به ما زنگ نمی‌زند و احوال من و فرزندانمان را که آنها را هم فراموش کرده است نمی‌پرسد. من قبل از رسیدن به او به پایان تحصیلات درخواست طلاق نکردم زیرا نمی‌خواستم مانع پیشرفت و ادامه تحصیل او شوم. اما امروز او را برای همیشه ترک خواهم کرد. بازگرداندن او به زندگی زناشویی و امیدوارکردنش به ادامه این زندگی بسیار دشوار و حتی تقریباً غیرممکمن بود. اما در این میان شوهرش را که یک استاد دانشگاه بود تشویق کردم که به زندگی‌اش تعادل و تناسب مجدد باز گرداند و بسیار بر خانواده‌اش سلام کند و احوالشان را بپرسد. بدین ترتیب کلیدهای سلام، محبت و دوستی به میان کانون خانواده‌شان بازگشت.
سلامکردن و طلاق
مرد کاملاً تحصیل‌کرده‌ای همسرش را بدین علت طلاق داد که در مدت دو سال که خانواده مرد به خانه‌شان می‌آمدند، زن به آنها سلام نمی‌کرد یا از سلام دادن تلفنی یا در حضور آنها در تعطیلات خودداری میکرد و با شدت تمام این امر را رد میکرد. اما متأسفانه نتوانستیم میان آنها صلاح برقرار کنیم. زیرا طلاق آنها در دادگاه انجام شده بود و پیوند محبت و دوستی میان آنها گسیخته شد و زن قربانی لجاجت و سرکشی خودش شد و زندگی زناشویی آنها از هم پاشید و فرزندان از کانون گرم خانواده محروم شدند.
ابزارهای عملی برای تحقق کلید سلامکردن
• سلامکردن در اولین لحظه پس از بیدارشدن
• خداحافظی کردن قبل از خروج از خانه
• سلامکردن پس از واردشدن به خانه
خداوند می‌فرماید:
فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُیُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنْفُسِکُمْ تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبَارَکَةً طَیِّبَةً[4]
«هر گاه وارد خانه‌ای شدید بر همدیگر سلام کنید سلام پربرکت [و لبریز از خیر و ثواب فراوان و تقویت‌کننده پیوند موجود میان دلهای مردمان و درود] پاکی که به فرمان خداوند مقرّر است و موجب صفا و صمیمیت میشود.»
• خداحافظی ویژه قبل از رفتن به مسافرت
• سلامکردن ویژه پس از بازگشت از سفر یا غیبت طولانی
• سلام کردن همراه با لبخند دلنشین
• دادن پاسخ شایسته به سلامِ طرفِ مقابل
خداوند می‌فرماید:
وَإِذَا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا[5]
«هرگاه بر شما سلام کردند یا درودی فرستاند [اعم از سلام کردن، دعاکردن و احترام‌گذاشتن] به گونه زیباتر و بهتر از آن یا [حداقل] همانند آن، بدان پاسخ گویید.»
• سلامکردن بر خانواده همسرتان و جویای احوال آنها شدن، به جا آوردن صله‌رحم است.
تمرین: اول سلام سپس کلام
دیدگاه خود را درباره موارد زیر در داخل کادر بنویسید:
اولاً :
الف : مردی از خانه خارج میشود و پس از مدتی
بر‌می‌گردد و با لگد به در می‌کوبد و داد
می‌زند خاک بر سر کجایی؟
ب : دیگری از خانه خارج و پس از مدتی با
زدن چند تلنگر به در وارد میشود و آغوشش
را به لبخند و سلامی از ته دل باز می‌کند.
ثانیاً :
الف : تلفن زنگ می‌زند مرد از آن طرف
می‌گوید : هر چه سریعتر آماده شو می‌خواهم
ببرمت دکتر.
ب : تلفن زنگ می‌زند. مرد صحبت می‌کند :
سلام حال شما خوبه؟ امیدوارم بهتر شده باشی.
اگر لطف کنی.
می‌خواهم همراه شما به مطب دکتر بیایم.
امیدوارم خداوند به شما سلامتی عنایت کند.
زیرا من دوست دارم همواره شما را در کمال
صحت و سلامت ببینم.
تمرین 2 : انتخاب و پیشرفت
سه عبارت زیبای تشکر و قدردانی را برای گفتن در هنگام خارج شدن از منزل انتخاب کنید.
1-
2-
3-
سه عبارت زیبای سلام و درود را برای گفتن در هنگام بازگشت به منزل انتخاب کنید.
1-
2-
3-
ترک‌کردن عادات ناپسند و در پیش‌گرفتن عادات پسندیده
عادات ناپسند زیر را ترک کن عادتهای پسندیده زیر را در پیش بگیر
سکوت مطلق، نه سلام و نه کلام سلامکردن بر همگان
کمتر سلامکردن سلامکردن فراوان
سلامکردن با چهره‌ای گرفته و عبوس سلامکردن با چهره‌ای بشاش
سلامکردن از روی اجبار و اکراه سلامکردن با اراده
آغاز گفتگو با درودی غیر از سلامکردن التزام به سلامکردن در آغاز کلام
آسودن در باغهای محبت
منعت تحیتها فقلت لصاحبی
ما کان أکثرها لنا و أقلها
ارجاعات
--------------------------------------------------------------------------------
[1] -ابراهیم: 24.
[2] - سنن بیهقی.
[3] -ذاریات: 25.
[4] -نور: 61.
[5] -نساء: 86.
نظرات